Pewna brytyjska muzułmanka, po krótkim porównaniu zobowiązań finansowych i praw kobiet w islamie, stwierdziła: „Islam nie potraktował kobiet niesprawiedliwie, lecz szczodrze”. [B. Aisha Lemu and Fatima Heeren, Woman in Islam (London: Islamic Foundation, 1978) str. 23]
Jedną z najważniejszych różnic pomiędzy islamem a chrzescijanstwem, są ich nauki do dziedziczenia majątku zmarłego krewnego przez kobiety. Podejście biblijne zostało zwięźle opisane przez rabina Epsteina: „Zgodnie z trwałą oraz nieprzerwaną tradycją od czasów biblijnych, kobietom, żonom oraz córkom nie przysługuje żadne prawo sukcesji do majątku rodzinnego. Kobiety z danej rodziny uznawane były za część majątku i tak samo pozbawione przynależnych praw spadkowych jak i niewolnik”.
Chociaż, dzięki uchwale Mosaica córki zostały podpuszczone do udziału w spadku, w sytuacji, gdy nie było spadkobierców w linii męskiej, żona nadal była takich praw pozbawiona. [Epstein, op. cit., str. 175]
Dlaczego kobiety uznawano za część składową majątku? Rabin Epstein odpowiada: „Są one własnością, przed małżeństwem – ojca, po zawarciu związku małżeńskiego męża”. [Epstein, op. cit., str. 175]
Biblijne zasady udziału w spadku określone są w Księdze Liczb 27:1-11. Żonie nie przysługuje żaden udział w majątku męża, podczas gdy ten ma pierwszeństwo w stosunku do majątku swojej żony, nawet przed synami. Córka może dziedziczyć tylko w przypadku braku spadkobierców płci męskiej. Podczas gdy ojcu przynależą się prawa do spadku, matka jest z niego całkowicie wyłączona. Utrzymanie wdów oraz córek, zależne było od potomków płci męskiej. Oto dlaczego wdowy oraz osierocone dziewczynki znajdowały się najczęściej pomiędzy najbiedniejszymi członkami społeczności żydowskiej.
Chrześcijaństwo podążało tą samą drogą przez długi okres czasu. Zarówno prawo kościelne jak i cywilne, odmawiało córkom praw do dziedziczenia ojcowizny na równi z braćmi. Co więcej, żony pozbawione były ich całkowicie. Ta niesprawiedliwość miała miejsce aż do końca wieku XIX. [Gage, op. cit., str. 142]
Pomiędzy pogańskimi Arabami, przed islamem, prawa do dziedziczenia przynależały wyłączenie mężczyznom. Koran obalił te niesprawiedliwe obyczaje i nadał kobietom prawa do udziału w spadku:
Mężczyznom przypada część tego, co pozostawili rodzice i krewni; i kobietom przypada część tego, co pozostawili rodzice i krewni. Czy to będzie mało, czy dużo, to jest udział obowiązujący prawnie. (Koran, 4:7)
Muzułmanki matki, żony, córki oraz siostry otrzymały prawo do dziedziczenia tysiąc trzysta lat wcześniej, zanim Europa odkryła, że takie prawa w ogóle istnieją. Zasady podziału spadku to temat bardzo rozległy z wieloma szczegółowymi uregulowaniami (Koran, 4:7,11,12,176).
Ogólną zasadą jest, iż udział kobiety równa się połowie udziału mężczyzny, za wyjątkiem takich sytuacji w których matka otrzymuje udział równy udziałowi ojca. Ta ogólna zasada, interpretowana z pominięciem innych praw dotyczących kobiet oraz mężczyzn może wydawać się niesprawiedliwa. Ażeby zrozumieć jej racjonalne przesłanki, należy wziąć pod uwagę fakt, iż zobowiązania finansowe mężczyzn w islamie, znacznie przewyższają zobowiązania kobiet (zob. „Własność żony”). Pan młody musi zapewnić pannie młodej posag. Staje się on jej własnością, nawet w przypadku gdy zostanie rozwiedziona. Panna młoda nie ma obowiązku wręczenia jakichkolwiek prezentów przyszłemu mężowi. Co więcej, muzułmański mąż, musi utrzymywać swoją żonę i dzieci. Żona z drugiej strony, nie jest zobowiązana do jakiejkolwiek pomocy w tym zakresie. Jej majątek oraz zarobki są jej własnością, za wyjątkiem tego co dobrowolnie przekaże mężowi.
Co więcej, musimy podkreślić, iż islam silnie doradza wstępowanie w związki małżeńskie, stoi też na ich straży. Namawia młodych do zawierania małżeństw, odradza rozwody, i nie uznaje celibatu za cnotę. Zatem, w prawdziwie muzułmańskim społeczeństwie, życie rodzinne jest normą, a samotność rzadkim wyjątkiem. Dlatego też, większość zdolnych do małżeństwa kobiet oraz mężczyzn jest zamężnych bądź żonatych. W świetle tych faktów, łatwo ocenić, że mężczyzna – muzułmanin, ma o wiele więcej zobowiązań finansowych niż kobieta – muzułmanka, dlatego też zasady udziału w spadku mają za zadanie wyrównanie braku równowagi, w celu uniknięcia walki klas czy płci w wolnym społeczeństwie.
Opracowanie: J. Hashem
islam bez tajemnic 